Artykuł Czytelnika: 17.11 rusza ogólnopolska akcja bezpłatnych badań stóp u pacjentów z cukrzycą

Autor: antoni9
Środa, 5 listopada 2025, 15:15

Każdego roku w Polsce amputuje się ponad 11 tysięcy kończyn dolnych, a 76% tych zabiegów stanowią amputacje wysokie wykonywane najczęściej w trybie nagłym, gdyż prawidłowe leczenie zachowawcze nie zostało wdrożone na czas. Aż co czwarty diabetyk będzie w swoim życiu miał niebezpieczne owrzodzenie stopy, część z nich straci przez to kończyny, a niektórzy nawet życie. Ponieważ liczba chorych na cukrzycę w Polsce dawno przekroczyła 3 miliony i stale rośnie, a leczenie stopy cukrzycowej nie jest rozwiązane systemowo, należy poważnie obawiać się dalszego pogarszania tej, już teraz złej sytuacji. W odpowiedzi na ten rosnący problem zdrowotny i społeczny, Polskie Towarzystwo Leczenia Ran już po raz czwarty organizuje akcję edukacyjno-profilaktyczną „Światowy Tydzień Świadomości Stopy Cukrzycowej”, która odbędzie się w dniach 17-22 listopada.

Eksperci wiedzą, że u większości pacjentów scenariusz prowadzący do utraty kończyny można odwrócić. Kluczowy jest czas i dotarcie do wyspecjalizowanej placówki: wczesna diagnoza i prawidłowa profilaktyka skutecznie zapobiegają powstaniu owrzodzeń i amputacjom. Na wczesnym etapie działania profilaktyczne są proste i tanie, ale trzeba je wdrożyć. Dla ratowania tych chorych Polskie Towarzystwo Leczenia Ran postuluje utworzenie oddziału stopy cukrzycowej w każdym województwie.
Bezpłatne badania w całym kraju – jak, gdzie i dla kogo?
Badania będą prowadzone w całej Polsce w kilkudziesięciu gabinetach lekarskich, pielęgniarskich i podologicznych. Skierowane są do wszystkich pacjentów z rozpoznaną cukrzycą, niezależnie od jej typu, z wyłączeniem osób aktualnie leczonych z powodu ran stopy cukrzycowej. Celem jest profilaktyka i stwierdzenie pierwszych symptomów możliwych powikłań.
Badanie stóp potrwa zaledwie 10 minut. Obejmuje ocenę czucia dotyku, ocenę tętna na tętnicach stopy i zebranie krótkiego wywiadu. Na tej podstawie badający określi na jak wysokie ryzyko powstania owrzodzeń narażony jest konkretny chory oraz przeprowadzi krótką rozmowę edukacyjną z elementami instruktażu. To dla pacjenta szansa, by dowiedzieć się, w jakiej grupie ryzyka się znajduje, zrozumieć, jak ma pielęgnować stopy i kiedy szukać pomocy.
– „Stopa cukrzycowa rozwija się podstępnie. Większość powikłań nie jest zauważana przez chorego, nawet gdy doszło już do poważnych uszkodzeń w obrębie stopy. Również lekarze rodzinni i diabetolodzy bardzo rzadko nakazują choremu okazanie stóp dla ich skontrolowania, o ile chory sam o to nie poprosi. Pierwszym sygnałem alarmowym może być „zwykłe” zaczerwienienie, odcisk albo drobna rana, która postępuje, ale pacjent na to nie reaguje, bo najczęściej nie odczuwa bólu. Jest to moment, w którym czujny musi być system, czyli pracownicy opieki zdrowotnej oraz podolodzy. Akcja ma tę czujność stworzyć, upowszechnić poprzez edukację i łatwy dostęp do badania” – mówi dr n. med. Przemysław Lipiński, Prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, Przedstawiciel Polski w D-Foot International, ekspert kampanii Rany pod kontrolą.
Według danych zawartych w Porozumieniu na rzecz Profesjonalnej Terapii Ran, przygotowanym w ramach kampanii „Rany pod kontrolą”, nawet milion Polaków może mierzyć się z ranami trudno gojącymi się, z czego istotną część stanowią powikłania stóp u pacjentów z cukrzycą. Rany cukrzycowe mają niestety wyższą śmiertelność niż większość nowotworów złośliwych, a amputacja kończyny powoduje zgon ponad połowy chorych w ciągu 5 lat.
Pomóc pacjentowi, zanim trafi na stół operacyjny
Eksperci kampanii „Rany pod kontrolą” podkreślają, że liczba amputacji w Polsce wciąż utrzymuje się na alarmująco wysokim poziomie, w porównaniu do innych krajów. Tymczasem wiele z nich wynika z niewykrytego na czas powikłania, czyli braku prostego badania, które mogłoby wykazać ryzyko w porę.
– „Każda placówka może wziąć udział w akcji wystarczy leżanka, monofilament i osoba przeszkolona, np. pielęgniarka lub podolog. W pakiecie są instrukcje, karty pacjenta, ankiety. Po stronie pacjenta nie ma żadnych kosztów. A po naszej stronie – rośnie świadomość, która naprawdę może uratować komuś stopę i życie” – wyjaśnia dr n. med. i n. o zdr. Karolina Kruszewska, koordynatorka ogólnopolskiej akcji z ramienia PTLR.
Pełna lista ośrodków biorących udział w akcji wraz z informacją o zapisach znajduje się na stronie internetowej: https://ptlr.org/swiatowy-tydzien-swiadomosci-stopy-cukrzycowej-2025/#placowki
Zapisy odbywają się bezpośrednio w placówkach – najczęściej telefonicznie. Udział w badaniu jest bezpłatny. Placówki samodzielnie określają dni i godziny przyjęć oraz limit pacjentów, których są w stanie przebadać w ramach akcji.